Het oeuvre van Alice Frey (1895-1981)

Alice Frey werd in 1895 in Antwerpen geboren. Haar vader was een muziekinstrumentenbouwer van Duitse origine. Haar moeder was afkomstig uit Brussel. Haar grootvader langs moeders kant had in Oostende een brillenwinkel in de Vlaanderenstraat. In de zomer van 1914 verbleef Alice Frey in Oostende en zo ontmoette ze James Ensor. "Tous les jours, vers midi et demi, Ensor, en passant sur le trottoir d’en face, saluait de la main mon grand-père. J’ m’arrangeais souvent pour être sur le seuil au même instant, car alors Ensor, soulevait son petit feutre noir en mon honneur et j’étais flattée d’attirer l’attention de cet homme étrange et magnifique, à l’allure vive, un peu gauche, toujours habillé de noir avec une lavallière défraichie, une canne ou un parapluie à la main et lorsqu’il était revêtu de son 'macfarlane', mon admiration était sans bornes." Omdat de Eerste Wereldoorlog uitbrak, bleef de familie noodgedwongen bijna anderhalf jaar in Oostende wonen. Alice Frey raakte bevriend met James Ensor die haar inspireerde om te tekenen en te schilderen.

Terug in Antwerpen volgde ze verdere teken- en schilderlessen aan de Academie. Ze mengde zich in de Antwerpse avant-garde kunstkringen en maakte kennis met o.a. Joris Minne, Roger Avermaete, André De Ridder en Georges Marlier. We spreken over de jaren 1920, wanneer er in Antwerpen een sterke avant-gardebeweging opkomt, en tijdschriften als Lumière en Ça Ira! in het leven werden geroepen.

In 1922 huwde Alice Frey met de kunstcriticus Georges Marlier. De jaren die volgden worden gevoed door een sterk sociaal netwerk van bevriende kunstenaars en schrijvers die over de vloer kwamen. Ze bouwde vriendschappen uit met Floris Jespers, Hippolyte Daeye en Jean Brusselmans. Begin jaren dertig vestigde het koppel zich in Brussel, tot aan Marliers dood in 1968. Daarna verhuisde Alice Frey naar Oostende, waar ze zich vestigde tot aan haar dood in 1981.

Toen Frey rond 1925 debuteerde werd haar generatie vaak als een ‘verloren’ generatie aan de zijlijn geparkeerd. Kunstenaars die op dat moment geen uitgesproken radicale en ‘collectieve’ esthetiek najoegen maar hun eigen weg zochten, bleven in de schaduw staan van de kunstenaars die elkaars werk voortdurend wisten te bevestigen en erkennen. Binnen de figuratieve schilderkunst betekende dat een zich positioneren tegenover het erg dominante ‘expressionisme’ en haar zoektocht naar diepgang en vernieuwing met een aardedonker kleurenpalet.

Het aarzelende debuut van Alice Frey was in contrast veeleer impressionistisch licht en kleurrijk. Haar werk wilde van meet af aan optimistisch zijn. Wanneer je naar het oeuvre van Alice Frey kijkt dan valt haar persoonlijke karakter immers sterk op, met een herkenbare toets die geen letterlijke signatuur nodig heeft. Uiteraard zijn er evoluties merkbaar in haar oeuvre, maar over het algemeen is de radicale keuze voor kleur erg opvallend. De schilderijen van Alice Frey worden uitsluitend met kleur opgebouwd. De kunstenaar tekent met haar penseel en de tekenlijn zelf is daarbij van ondergeschikt belang. De vormen worden opgebouwd door, en in functie van het coloriet. Ze gebruikt geen dikke verflagen en heeft lak aan strakke composities. De ‘constructie’ van een beeld boeit haar niet en de wetten van het perspectief zet ze liever in alle vrijheid naar haar hand.

Uiteraard voel je wel sterke affiniteiten met collega-kunstenaars. Er schemert een grote bewondering voor James Ensor door in haar werk. De manier waarop Alice Frey satijnachtige grijstinten ging combineren met klare kleuren zoals smaragdgroen of zalmrood of hemelsblauw, vertoont affiniteiten met het latere werk van Edgard Tytgat, maar die affiniteiten zijn eerder toevallig te noemen. Of ze nu landschapsscènes, stillevens of portretten schilderde, Alice Frey bracht telkens weer een bont gezelschap van personages op het voorplan. De collectie van Mu.ZEE bewaart een dertigtal werken van Alice Frey, waarvan er een groot aantal permanent in het stadhuis van Oostende te bewonderen zijn. Vanuit het museum zelf wordt dit vergeten en onderbelichte oeuvre opnieuw centraal gesteld. Door haar werk te omringen met tijdgenoten zoals Edgard Tytgat, Jean Brusselmans, Hippolyte Daeye en de gebroeders Jespers, is er alvast een eerste stap in de richting van kennis en erkenning gezet.

Auteur: Mieke Mels
december 2021

Bronnen

Urbain Van de Voorde, Kunstenaars van heden: Alice Frey, uitgever: N.V. Standaard Boekhandel, Antwerpen-Brussel, 1944.

Roger Avermaete, Alice Frey, uitgever: Ministry of Education & Uitgeverij en grafische kunstinrichting Elsevier, Brussel, 1959.

Roger Avermaete, Alice Frey, uitgever: Arcade Brussels, 1970.

Ontdek het vernieuwde Mu.ZEE, met een unieke collectie moderne en hedendaagse kunst in België van 1880 tot vandaag. Volg Mu.ZEE via Facebook, Twitter, Instagram en TikTok.