Gaspar de Crayer

Gaspar De Crayer is een Antwerpse schilder en tekenaar en naar verluidt een leerling van Raphael Coxie (Circa 1540-1616), de hofschilder van aartshertogen Albrecht en Isabella. Hoewel hij in Antwerpen geboren is, verplaatst de Crayer zijn activiteiten naar Brussel en wordt de belangrijkste zeventiende-eeuwse schilder van de stad. Hij heeft er de leiding over een atelier en levert werk voor de aartshertogen Albrecht en Isabella, is hofschilder van kardinaal-infant Ferdinand en van aartshertog Leopold Wilhelm. Daarnaast vervaardigt De Crayer tijdens zijn hele carrière een groot aantal altaarstukken voor kerken, kloosters en abdijen. Het zijn schilderijen die op contrareformatorische leest geschoeid zijn. Ook voor een stad als Gent maakt hij werk en spendeert er de laatste vijf jaar van zijn leven. Opdrachten voor bestellingen van altaarstukken vanuit Duitsland en Spanje zijn geen zeldzaamheid.

De motieven die hij aan het werk van Rubens ontleent, zijn zo specifiek dat men vermoedt dat hij contact heeft met het atelier van Rubens. Tot 1630 volgt De Crayer in diens classicistische spoor. Vanaf circa 1631 is de invloed van Anthony van Dyck, met zijn emotioneel geladen interpretatie van religieuze onderwerpen, duidelijk.

Tussen 1638 en 1648 vertonen De Crayers composities een lichtere tonaliteit en worden zijn figuren zachter en sentimenteler van uitzicht. Later is er ook sprake van Venetiaanse invloed, met name de kunst van Titiaan (Circa 1488-1576) en Paolo Veronese (1528-1588) is bepalend. De Crayer bezoekt evenwel nooit Italië.

In de jaren 1650 en 1660 wordt De Crayers kunst emotioneler geladen en dramatischer van opzet. In die laatste periode duikt nogal wat atelierwerk op.

18 november 1584

Gaspar de Crayer wordt in Antwerpen geboren.

1611-1616

De Crayer is in deze periode deken van het schildersgilde in Brussel.

Circa 1617

Omstreeks deze tijd vervaardigt De Crayer het doek De geseling van Christus voor de Sint-Pauluskerk in Antwerpen. Een modello van het werk is aanwezig in de collectie van het Museum voor Schone Kunsten in Gent.

1618

Voor de Sint-Pieterskerk in Gent schildert De Crayer Tobias en de engel (MSK, Gent).

Circa 1621-1622

Het oordeel van Salomo hangt in de voormalige collegezaal van de Oudburg in het Gravensteen in Gent. (MSK, Gent)

1626-1627

De Crayer is lid van de Brusselse stadsraad.

Circa 1631-1637

De Crayer schildert Het visioen van de Heilige Simon Stock voor de Gentse Karmelietenkerk. (MSK, Gent)

1635

De kunstenaar wordt hofschilder van kardinaal-infant Ferdinand en later van aartshertog Leopold Wilhelm. Voor de Blijde Intrede van die eerste in Gent is De Crayer verantwoordelijk voor het decoratieve programma.

Circa 1644-1646

Voor de jezuïetenkerk van Ieper schildert De Crayer De kroning van de Heilige Rosalia. (MSK, Gent) Na het afschaffen van de jezuïetenorde in 1777 wordt het altaarstuk door de abt van de Sint-Pietersabdij in Gent voor de abdijkerk aangekocht.

1647

Jacob van Campen (1595-1657) contacteert de kunstenaar in verband met de decoratiewerken van het Paleis Huis ten Bosch in Den Haag.

1649

De Crayer schildert Aartshertog Willem-Leopold biedt Maria en het Kind het plan voor de kerk van de ongeschoeide karmelieten in Gent aan (MSK, Gent).

Circa 1649-1669

Voor de cisterciënzer zusters van de abdij van Nazareth (omgeving van Lier) vervaardigt de kunstenaar Lactatio van de Heilige Bernardus van Clairvaux. (KMSKA, Antwerpen)

De Crayer maakt voor het stadhuis van Gent Johannes schrijft zijn Openbaring op het eiland Patmos (MSK, Gent).

1658

Voor de Sint-Baafskathedraal schildert de kunstenaar het Sint-Jansaltaar.

1664

De Crayer vestigt zich in Gent. Hoewel de Crayer niet meer van de jongste is, blijven bestellingen voor altaarstukken binnenkomen.

Januari 1669

Gaspar de Crayer sterft in Gent.

Tekst: Matthias Depoorter