Blog Kunstwerk in focus

Wolken in de collectie van KMSKA

De voorbije weken overheerste de overvloedige regenval de gesprekken. Willen we een kort gesprek aangaan, praten we gewoonlijk al snel over het weer. Tegelijk blijven wolken ons ook fascineren, en dat van kinds af aan. Kunstenaars gebruiken wolken vaak om hun kunnen te etaleren, met James Ensor op kop. We bundelden de mooiste wolken uit de collectie van het KMSKA tot een wolkenatlas.

Even vooraf: wolken worden internationaal getypeerd volgens lagen. Je hebt laaghangende, hoge wolken en een laag tussenin. Om het ons makkelijk te maken, blijven wolken niet altijd netjes in één laag hangen en kunnen ze zich verspreiden over verschillende lagen. Dan is het een beetje kijken in welke laag de meeste/grootste wolken hangen. Elk type wolk kent bovendien ook enkele ondertypes al naar gelang hoe dicht opeengepakt de wolken zijn, of ze een kasteel vormen of eerder vlokken. Maar dat zou ons te ver leiden.

Laaghangende wolken

Cumulus- of stapelwolken

De meest bekende wolken met het uitzicht van bollen katoen. Schilder Theodoor Verstraete wist dat de bovenzijde van de wolk vaak helder wit is, en de onderkant eerder donker. Opstijgende warme lucht boetseert de waterdruppels in scherp afgelijnde vormen.

Nimbostratus

Omgeven door een grijs wolkendek en de regen houdt maar niet op? Dan is de nimbostratus in het land. ‘Stratus’ is een egale muur van wolken dicht bij de grond. De combinatie met ‘nimbus’ voor ‘regenwolk’ zegt genoeg. Een van de veulens probeert er tevergeefs voor te schuilen op dit schilderij van Alfred Verwee.

Stratus

Alexander Marcette schilderde deze stratus die stilaan aan het oplossen is. De bewolking is zo dun dat de zon door de wolken heen komt. Een late zon kleurt de vormloze wolken een beetje geel. De kans op neerslag is nog maar heel klein.

Theodoor Verstraete, Na de regen, september, 1891, KMSKA - CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens
Afred Verwee, Veulens in de weide, 19de eeuw, KMSKA - CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens
Alexander Marcette, Regen en zon, 19de eeuw, KMSKA - CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens

Tussen laag en hoog

Stratocumulus

Wolkenspel noemde Gustave De Smet dit schitterend voorbeeld van stratocumulus. De grote ballen tonen zich soms in los verband, dan weer zijn ze een massief geheel. Deze wolken zijn de meest voorkomende in West-Europa. Misschien brengen ze nog regen?

Altocumulus

Badend in het warme licht van de ondergaande zon domineert deze altocumulus het duinenlandschap. Ze komt voor in de middenregio en is te herkennen aan het grote formaat van de aparte wolken. Adrien-Louis Demont biedt ons dezelfde beleving als wat de minimensjes op het schilderij moeten ervaren: overweldiging. Zie je ook het vuurtje?

Gustave De Smet, Wolkenspel, 1933, KMSKA - CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens

Adrien-Louis Demont, De wolk, 20ste eeuw KMSKA - CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens

Hoge wolken

Cirrus én stratocumulus

Ondertussen kan je ‘de witte wolk’ uit de titel herkennen als een stratocumulus. James Ensor borstelde bovenop het dikke wolkenpak draderige wolken. Door de hoogte bestaan cirrus, windveren, of nog sluierwolken, enkel uit ijskristallen. Ze spurten voorbij tegen snelheden tot 100 km/uur.

Cumulonimbus

Woest tuimelt een angstaanjagende rolwolk over Oostende. Veel goeds voorspelt ze niet, ze is de voorbode van onweer. Met de wind en regen mee, zo penseelt Ensor hier de overgang van rolwolk naar cumulonimbus, de echte donderwolk.

James Ensor, De witte wolk, 1884, KMSKA - CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens

James Ensor, Daken in Oostende, 1884, KMSKA - CC0, foto Rik Klein Gotinck

Voor de liefhebbers

Regenboog

Gelukkig heb je na regen vaak… een regenboog. Er hangt nog een stratus in de lucht bij Guillaume Vogels, maar er is beter weer op komst.

Volg updates over het KMSKA via de website, Facebook, Instagram, LinkedIn en Twitter.

Theodoor Verstraete, Na de regen — CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens

Afred Verwee, Veulens in de weide — CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens

Alexander Marcette, Regen en zon — CC0, beeld artinflanders.be, foto Hugo Maertens

Trefwoorden: collectie, Theodoor Verstraete, Alfred Verwee, Alexander Marcette, Gustave De Smet, Adrien-Louis Demont, James Ensor, Guillaume Vogels, KMSKA, 19e eeuw, 20e eeuw

Meer nieuws

Bekijk meer nieuws & blogs

Cornelis Floris II, Putti of the Sacrament tower in the Celestine Monastery

Nieuws

02 februari 2024

Call for applications Summer Course for the Study of the Arts in Flanders 2024 ‘Medieval and Renaissance Sculpture’

Annually, the Summer Course brings a select group of 18 highly qualified young researchers to Flanders. They are ...

Nicolaas Rockox et al, Album Amicorum Nicolaas en Adriaan Rockox, ca. 1579-1636, collectie Rubenshuis

Albums waarin we tekeningen en vriendschapsbetuigingen bij elkaar verzamelen kennen we vandaag nog. Onze poëziealbums hebben een voorouder ...

Lees meer

Nieuws

18 december 2023

Vlaamse schonekunstenmusea presenteren gezamenlijke collectiewebsite

De nieuwe collectiewebsite van de Vlaamse Kunstcollectie bundelt de collecties van vier musea: KMSKA, MSK Gent, Musea Brugge ...

Lees meer

Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.

Google Chrome

Mozilla Firefox

Microsoft Edge