Drie koningen en hun gevolg komen uit het Oosten om het pasgeboren kindje Jezus te groeten. In hun kielzog: knechten, soldaten, paarden en kamelen. De kleurrijke stoet treedt de ruïne van een paleis binnen. Rechts zie je Maria. Fier toont ze haar kind aan de drie wijzen. Maria staat niet centraal op het schilderij. Toch vangt ze de aandacht. Iedereen kijkt naar haar.
Peter Paul Rubens brengt het Bijbelse tafereel in beeld als een operavoorstelling. Met monumentale personages en barokke ruimtes. Helemaal in lijn met de plek waar dit altaarstuk voor was bedoeld: het hoogaltaar van de Sint-Michielsabdijkerk in Antwerpen. De kerk is inmiddels verdwenen.
Het bekende Rubensschilderij inspireerde ook Willy Vandersteen. De nors kijkende Melchior – de koning in het rode gewaad – duikt op in een stripalbum van Suske en Wiske: ‘De Raap van Rubens’. Bij een bezoek van de striphelden aan het KMSKA ontsnapt de rode koning uit het schilderij en steelt de koperen halsketting van Lambik. De dag daarop prijkt de ketting op het altaarstuk van Rubens. Om ze terug te krijgen, flitst Lambik met de teletijdmachine naar het verleden.
De Aanbidding door de koningen is een complex symbolisch geheel. De klassieke zuil verwijst naar het geruïneerde paleis van koning David. Hij was volgens de Bijbel de voorvader van de Messias. De os refereert aan het geloof. En die spin in haar web rechts bovenaan? Die staat symbool voor het kwaad dat Jezus als volwassene zal overwinnen.
Het is een wonder hoe Rubens van dichtbij schildert wat de toeschouwer vanop grote afstand moet zien. Hij zou het paneel in twee weken hebben voltooid. Dat lijkt erg snel, maar gezien de dunne verflagen en de snelle penseelstreken is het best mogelijk. Kijk maar naar de os op de voorgrond. Rubens laat de hoofdrolspelers met elkaar communiceren via diagonale assen. Voor de uitdrukkingen van de personages deed hij een beroep op vooraf geschilderde studiekoppen.
Voor de staande koning in het midden inspireerde Rubens zich op een oude tekening van een man in Turkse kledij. Die pose gebruikte hij al eens voor het portret van een Vlaamse koopman. Ze duikt ook op in andere schilderijen van Rubens, waaronder een Aanbidding door de koningen die in Lyon hangt. Dat schilderij inspireerde de jonge Rembrandt bij het schilderen van enkele meesterwerken met oriëntaalse inslag.
Rubens was een van de meest gevierde en gevraagde kunstenaars van zijn tijd. Hij kreeg veel bestellingen voor grote reeksen en belangrijke altaarstukken. De Aanbidding door de koningen schilderde hij in opdracht van Matthias Yrsselius, abt van de Antwerpse Sint-Michielsabdij.
Volg updates over het KMSKA via de website, Facebook, Instagram, LinkedIn en Twitter.
Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.
