Een monumentaal altaarstuk van Quinten Massys (1465/1466-1530) in ruil voor een nieuw dak. Dat is het verhaal achter de aankoop van dit schilderij door de Antwerpse verzamelaar Fritz Mayer van den Bergh (1858-1901). De pastorie van de Heilige Maagdkerk in Bergen op Zoom (Nederland) heeft op het einde van de negentiende eeuw een nieuw dak nodig. Om aan de nodige financiële middelen te geraken, wordt dit drieluik van de hand gedaan. Fritz Mayer van den Bergh koopt deze prachtige Calvarie op 22 augustus 1897 via een tussenpersoon voor 2.000 oude Belgische frank.
Op de triptiek is de kruisiging van Christus op de Calvarieberg afgebeeld. De dramatiek is voelbaar door de emoties die de getuigen van Jezus’ kruisdood tonen. Johannes kijkt handenwringend op naar het kruis. Maria Magdalena zijgt neer aan de voet van het kruis en Maria vouwt de handen over haar borst en is in zichzelf gekeerd. Achter haar laat Maria Kleophas haar tranen de vrije loop. De calvariegroep is bekend van oudere, vergelijkbare kruisigingsgroepen, waarop Maria in dergelijke taferelen dikwijls in zwijm lijkt te gaan vallen.
Het drieluik toont hoe Massys kenmerken van de Vlaamse primitieven harmonieus verzoent met de vernieuwende schilderkunst van de Italiaanse renaissance. In het weidse open landschap is de stad Jeruzalem voorgesteld. Daarachter baadt het landschap, dat over de drie luiken doorloopt, in een vaag licht: dat zogeheten ‘atmosferisch perspectief’ is in Massys’ tijd nieuw in de Zuid-Nederlandse landschapskunst.
Wie de schenkers op de zijluiken zijn, weten we niet. Alleen hun voornamen kennen we dankzij de heiligen die hen bijstaan: links is dat Hiëronymus in zijn kardinaalskleren, rechts de heilige Maria van Egypte. De schenkers waren mogelijk burgers uit Bergen op Zoom, waar het paneel lang heeft gehangen en waar Fritz Mayer van den Bergh het ook aankocht.
Als Quinten Massys omstreeks 1500 naar Antwerpen komt, is de stad snel aan het uitgroeien tot het belangrijkste kunstencentrum van de Nederlanden. Veel kunstenaars vestigen zich er, aangetrokken door de internationale kunstmarkt. Massys zelf, ‘de vader van de Antwerpse schildersschool’, werd een bijna legendarische figuur. Dit drieluik getuigt van de hoge artistieke kwaliteit van Massys. Van het middenpaneel bestaan verschillende varianten, onder meer in de National Gallery of Canada (Ottawa) en de National Gallery (Londen). Het werk uit de collectie van het Museum Mayer van den Bergh is het belangrijkste en oudste werk van de serie en heeft dus een grote schakelfunctie.
Meer lezen over de Vlaamse primitieven? Raadpleeg onze website Vlaamse Primitieven.
Ontdek meer uit de collectie van Museum Mayer van den Bergh via de website en volg het museum via Facebook.
Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.
