Ook na de renaissance bleef de vergane glorie van de oudheid aantrekkingskracht uitoefenen op kunstenaars. In de 18de eeuw kwam het tot een hevig debat over wie aan de oorsprong ligt van de westerse beschaving: de Grieken of de Romeinen. De Italiaanse kunstenaar Giovanni Battista Piranesi (Mogliano 1720–Rome 1778) was overtuigd van de superioriteit van de Romeinen, en dit komt sterk tot uiting in zijn kunst.
Piranesi vervaardigde meer dan duizend prenten, die samen een duidelijk beeld vormen van de 18de-eeuwse visie op de Romeinse oudheid. In zijn etsen documenteert hij de overwoekerde en in het moderne stadsweefsel ingekapselde overblijfselen uit het roemrijke Romeinse verleden. Voorbeelden zijn de series Vedute di Roma en Le Antichità Romane. Onderaan op de indrukwekkende prenten uit deze reeksen noteert Piranesi zorgvuldig welke oudheden het betreft. Het zijn belangrijke documenten, want zij weerspiegelen de archeologische kennis van die tijd. Verschillende overblijfselen zijn ondertussen namelijk anders geïdentificeerd, zoals de zogenaamde 'Tempio di Giove Tonante' (Tempel van Jupiter de Donderaar) die tegenwoordig bekendstaat als de Tempel van Vespasianus op het Forum Romanum.
Piranesi documenteerde niet alleen zorgvuldig de overblijfselen uit de oudheid, hij sprong ook op een creatieve manier om met antieke elementen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit zijn serie met ontwerpen voor schouwen, waarvan het Ontwerp voor een schouw in Egyptische stijl een voorbeeld is. Sommige van deze inventieve ontwerpen werden ook uitgevoerd en zijn tot op vandaag bewaard gebleven.
De bevlogen Italiaan maakte overigens niet alleen prenten, hij restaureerde en verkocht ook antiquiteiten, een op dat moment florissante handel in Rome. Bij wijze van reclame geeft Piranesi prenten uit met antiquiteiten uit zijn eigen collectie, maar ook uit die van anderen. Hij voorziet ze van opschriften met de herkomst en de huidige locatie van de objecten. De hier afgebeelde rhyton werd gevonden in een graftombe aan de Via Appia en behoorde tot de eigen collectie van de kunstenaar. Vandaag bevindt dit object zich in het Nationaal Museum in Stockholm.
Het titelblad voor een verzameling prenten naar tekeningen van Guercino, ten slotte, toont Piranesis experimentele aard als prentmaker. Om de tekenstijl van Guercino te imiteren, werkt de kunstenaar met schetsmatige etslijnen in twee inktkleuren en met plaattoon – een dunne laag inkt die hij doelbewust op de plaat laat zitten om picturale effecten te creëren.
Selectieve bibliografie
John Wilton-Ely, Giovanni Battista Piranesi: The Complete Etchings, San Francisco 1994, nrs. 182, 870, 993 en 1015
Ontdek ook de website van Musea Brugge en volg het museum via Facebook, Twitter en Instagram.
Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.
