Parabel van de verloren zoon
In dit werk schilderde Peter Paul Rubens de Bijbelse parabel van de verloren zoon uit het Nieuwe Testament. Het verhaal gaat als volgt. De jongste van twee zonen eist zijn erfdeel op nog voor zijn vaders dood. Hij reist naar een ver land waar hij al zijn geld verkwist. Als er hongersnood uitbreekt, wordt de jongeman varkenshoeder om te overleven. Maar zelfs het zwijnenvoer krijgt hij niet. Hij komt tot inkeer en keert vol berouw terug naar zijn vader, die hem vergiffenis schenkt.
Spot jij de verloren zoon op het doek? Rubens schilderde hem in de rechterbenedenhoek. Daar smeekt hij de dienstmeid om wat varkensvoer. De hongerige varkens en biggen verdringen zich rond de trog. Verstopt in de stal, achter een steunbalk, houdt een stalknecht het tweetal in de gaten. Met de nodige argwaan. Voor De verloren zoon baseerde Rubens zich op afzonderlijke schetsen die hij op het platteland maakte. De kunstenaar schetste graag schuren, landbouwwerktuigen en dieren. Die tekeningen verwerkte hij in diverse composities. De stal ziet er realistisch uit, maar zou volgens experts nooit echt hebben bestaan. Het is een combinatie van schetsen van verschillende stallen. De boerenkar uiterst rechts duikt ook in een ander landschapsschilderij van Rubens op.
Dit paneel van Peter Paul Rubens is een schilderij op mensenmaat. Het formaat lijkt wel geschikt voor een huiskamer. In het tafereel heerst een ontspannen sfeer. Allerlei landbouwinstrumenten liggen nonchalant verspreid. De religieuze thematiek komt niet al te uitgebreid aan bod. Niet zoals bij een barok altaarstuk. Alle aandacht gaat naar de stal, de dieren en het avondlijke landschap. Toch schilderde Rubens veel meer dan een Vlaamse boerderij in volle bedrijvigheid. Zo staan de dieren symbool voor ondeugden en wijzen ze op zondig gedrag.
Hoe maak je met verschillende losse elementen een mooi samenhangend meesterwerk? De verloren zoon toont het ons. De compositie is één grote evenwichtsoefening. Rubens speelde meesterlijk met horizontale, verticale en diagonale lijnen. Hierdoor tast je oog het hele paneel af. Van de paarden en hun stalknecht, via de kaarsen, langs de koeien en de hongerige varkens, tot de plek waar de verloren zoon zit. Via het open stalgedeelte creëerde de Vlaamse meester een natuurlijke overgang van het interieur naar het land.
In zijn compositie koos Rubens voor een gedurfde combinatie van gezichtspunten. Hij gebruikte een overwegend bruin palet. Binnen die kleur hanteerde hij een enorme variatie aan tinten. Binnen verlichten enkele kaarsen het donkere interieur, buiten kleurt het avondrood de lucht. Rubens hield dit meesterwerk bij tot aan zijn dood. Vandaag is het een van de topwerken van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen.
Bekijk ook de video 'Ask a Question', waarin KMSKA-onderzoeker Nico Van Hout vragen beantwoordt over De verloren zoon.
Interesse in barok? Raadpleeg onze website 'Barok in de Zuidelijke Nederlanden'.
Volg updates over het KMSKA via de website, Facebook, Instagram, LinkedIn en Twitter.
Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.
