De Antwerpse kunstenaar Paul Joostens (1889-1960) waarschuwde in zijn testament tot driemaal toe voor de tekeningenreeks Les Mollusques (1925). Hij vreesde dat ze scherp zouden worden veroordeeld wegens te aanstootgevend en vulgair pornografisch. Vandaag hoort de reeks bij zijn meest geciteerde werken. Ze vormen het hoogtepunt van zijn sado-dadaïstische productie waarin seksuele mechaniek en machinatie de bovenhand nemen op de romantiek van de liefdesdaad. Joostens’ creaties herinneren aan de komisch erotische beelden en machine-esthetica van een ‘Papa Dada’ als Francis Picabia of Marcel Duchamp.
Vagina’s worden uitgerokken of doorboord met allerhande fallussymbolen als ladders, stootkarren en boorkoppen. Teelballen en borsten worden afgekapt en fellatio geschiedt tussen stinkende lijken en doodskoppen. God kijkt tevreden naar zijn schepsels die eerder extatisch dan gemarteld ogen. In La procession rukt de religieuze stoet op richting de vagina van een vrouwenpop. Een vagina met scherpe randen (vagina dentata), het is het ultieme symbool van de mannelijke angst voor de verleidingstrucs van de Salomé. Syfilis loert altijd om de hoek.
Huiveringwekkende seksualiteit ligt dichtbij obsessionele seksualiteit. Het is een weerkerend thema in het dada-oeuvre van Joostens, vaak gesigneerd ‘Malibot’, een pseudoniem om aan de censuur te ontsnappen. In de door Ça Ira! uitgegeven dada-bundel Salopes. Le quart d’heure de Rage ou Soleil sans Chapeau (1922) verschijnt Malibot in het klankspel: Malibot – babilo – maître diabolo. De duivelse meester is een sluwe booswicht (Malin) en misvormer (Bot).
“Als de individuele kunstenaar van ‘liefde’ iets meer maakt dan is de onzedegrond (het onzedelijk karakter, nvdr.) daarvan dat hij de Grieks-Latijnse terminologie en de axioma’s van Einstein en J.P. Sartre kent en toepast in symbool.” De dadaïst Joostens preludeert met zijn Malibot-tekeningen en Mollusques op de vrije slapstick van de hedendaagse cartoons. Zijn tekeningen zijn visionair, ‘kamagurkaiaans’ anno 1925. Harald Szeemann nam de tekeningen ooit op in de tentoonstelling Visionair België, over “randfiguren, correcties op de canon, uitvinders, Einzelgänger, gekken en andere solipsistische geesten.”
Tekst: Adriaan Gonnissen
Lees meer over Paul Joostens op onze website abstract modernisme.
Ontdek de collectie van Mu.ZEE via de website van het museum en volg Mu.ZEE via Facebook, Twitter en Instagram.
Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.
