Over de geestelijke inhoud laat ik iedereen vrij mijn persoonlijk mysticisme te interpreteren. De estheten, de toonaangevende kunstleiders zullen mij nogmaals de onzuivere beelding niet vergeven. Ik deed het zo en het kon niet anders.
Paul Joostens trekt zich vanaf de jaren dertig meer en meer terug uit het openbare leven. Hij kiest voor een vrijwillig isolement binnen de muren van zijn atelier. Enkel ’s avonds schuimt hij de Antwerpse cinema’s af. Haast filmisch gaat Joostens foto’s uit tijdschriften, kranten, postkaartjes of boeken over en naast elkaar 'monteren'. Via avant-gardepublicaties ontdekt hij de kunst van de Duitse pioniers van de fotomontage, Hannah Höch en John Heartfield.
In 1937 maakt hij zijn eerste reeks van meer dan 170 fotomontages, met als titel Le Royaume des choses inutiles (‘het koninkrijk van nutteloze zaken’). De reeks is een spitsvondig 'schetsboek' waarin de kunstenaar zijn vaste thema’s als gotiek en Vlaamse primitieven, religie, erotiek, madonna’s en Hollywoodsterren verenigt. Hij daagt de moderne wereld uit door haar tekortkomingen aan spiritualiteit en intellect in het gotische verleden te zoeken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakt Joostens onder de indruk van de vernietigende Amerikaanse atoomwapens en de Duitse V1- en V2-raketten. Door de oorlog en zijn eigen verzwakte gezondheid geeft de kunstenaar op cynische wijze uiting aan zijn pessimistische toekomstbeeld.
De collages uit de reeks Le Royaume des Choses Inutiles illustreren een denkbeeldig universum waarin de moderne wereld op eigenzinnige en 'onzuivere' wijze vermengd wordt met iconografische motieven uit de gotische cultuur of de schilderkunst van de Vlaamse primitieven. De collagetechniek was voor de kunstenaar het geknipte medium om, haast filmisch, moderne en gotische (tijds)beelden over en naast elkaar te monteren. De cinema wordt de kathedraal, de filmster wordt de gotische Madonna. Marlène Dietrich, Greta Garbo of Brigitte Helm worden godinnen van het scherm, terwijl het ordentelijke en gedisciplineerde begijnhof in contrast wordt gebracht met naakte mannequinpoppen van de Parijse surrealist André Masson. Dit transhistorisch eclecticisme maakt van Le Royaume des Choses inutiles een postmodern project avant la lettre.
Interesse in het werk van Paul Joostens en zijn tijdgenoten? Lees meer op de website Abstract modernisme.
Ontdek het vernieuwde Mu.ZEE, met een unieke collectie moderne en hedendaagse kunst in België van 1880 tot vandaag. Volg Mu.ZEE via Facebook, Twitter, Instagram en TikTok.
Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.
