Oscar Jespers en Constant Permeke of de vriendschap tussen twee kunstenaars

Wie de familienaam Jespers hoort, spreekt meestal in één adem over Floris en Oscar Jespers of de schilder en de beeldhouwer. Het duo Oscar Jespers en Constant Permeke is minder bekend. Toch ontstond tussen deze twee kunstenaars een innige vriendschapsband.

Een jaar na Constant Permeke zag Oscar Jespers in 1887 het levenslicht in Antwerpen. Hij leek weggelegd te zijn voor een artistieke carrière. Al vroeg bleek zijn talent voor muziek en plastische kunsten. Oscar Jespers legde zich toe op de beeldhouwkunst. Het netwerk van de ‘Jespersen’ was groot en telde heel wat bevriende kunstenaars. In hun beginperiode sloten ze vriendschap met Paul Van Ostaijen. In de jaren 1920 raakte de relatie tussen de dichter en de beeldende kunstenaars bekoeld. Oscar Jespers evolueerde op dat moment in zijn beelden van abstractie naar meer figuratie. De menselijke aanwezigheid kreeg een grotere en meer centrale rol toebedeeld. Nog in die periode werd Oscar Jespers opgenomen in de Sélection – Le Centaure – groep. Hij maakte er van dichtbij kennis met de door André De Ridder en Paul-Gustave Van Hecke fel verdedigde Vlaamse Expressionisten: Gustave De Smet, Frits Van den Berghe en Constant Permeke.

Waar de eerste twee kunstenaars contracten tekenden bij Sélection, weigerden zowel Permeke als Jespers om zich aan de groep te verbinden door middel van een contract. Een gezamenlijk statement dat beiden verbond. In de loop der jaren zal de vriendschap tussen Permeke en Jespers alsmaar groeien en inniger worden. Oscar zocht Constant regelmatig op in Oostende. De wederzijdse artistieke beïnvloeding was bovendien zeer groot. Jespers’ fascinatie voor Afrikaanse kunst was van een aanstekelijke invloed op Constant Permeke. Jespers was goed op de hoogte van en maakte kennis met Afrikaanse kunst in het museum van Tervuren. Dat ook Permeke interesse kreeg hiervoor kunnen we in een aantal schilderijen en beeldhouwwerken waarnemen, zoals bijvoorbeeld in ‘Boerengezin met kat’ uit 1928. Jespers’ ‘Visserskop’ uit 1926 laat dan weer de invloed zien van Permeke en Oostende.

Wanneer Oscar Jespers, eind 1927, onverwacht getroffen werd door het verlies van zijn dochtertje, trok hij naar de kust en logeerde een tijdlang bij Permeke. Ongetwijfeld wist die laatste, evenmin gespaard door het verlies van een jong kind, welke impact deze gebeurtenis had op een vader. Het was in die periode dat Jespers, in arduin, het Portret van Constant Permeke realiseerde. Het resultaat is een raak portret, dat Permeke helemaal weet te karakteriseren. De kloeke, warme en joviale man die Permeke was, komt tot zijn recht. Een paar jaar eerder was Jespers er reeds in geslaagd, de oudste dochter van Constant, Beatty Permeke, te portretteren in witsteen. Oscar koos ervoor om haar gelaatskenmerken op een vereenvoudigde manier te beeldhouwen. Toch is het een bijzonder innemend beeldhouwwerk geworden. Beide werken, het Portret van Constant Permeke en dat van Beatty Permeke blijven getuigen van een bijzondere vriendschap tussen twee kunstenaars.