Een met bladgoud verguld, elegant ‘torentje’ in kwaliteitsvol eikenhout. Schilderingen van de hoogste kwaliteit en met gebruik van het dure pigment ultramarijn voor de blauwe gewaden. Geschilderd door een inventieve, onbekend gebleven kunstenaar van de generatie voor Jan van Eyck. Dit topstuk moet gemaakt zijn voor een belangrijke opdrachtgever.
De hoogste kringen
Fritz Mayer van den Bergh (1858-1901) was gefascineerd door de Vlaamse Primitieven en begeesterd door kunstwerken uit de periode die daaraan voorafging en die een grote invloed had op de volgende generaties. In de schilderkunst staat die bekend als ‘het pre-Eyckiaanse realisme’. Jan van Eyck was het ijkpunt.
Dit stuk verwierf Mayer in 1898 bij de aankoop van de integrale collectie van verzamelaar en restaurator Carlo Micheli in Parijs. Volgens een eerdere negentiende-eeuwse eigenaar had het gestaan in het kartuizerklooster in Champmol bij Dijon, een stichting van de Bourgondische hertog Filips de Stoute waar ook de hertogelijke grafkapel zich bevond. Een bewijs van die aanwezigheid is er niet, maar dat het torenretabel voor de hoogste kringen is gemaakt, is wel duidelijk. Daar wijst de dure en technisch hoogstaande uitvoering op, zowel van de schilderingen als van de decoratieve motieven. Die laatste zijn met stempels en patronen op de gouden achtergronden aangebracht, en met drijfwerk, een techniek waarbij de achterkant van een oppervlak wordt bewerkt om aan de voorkant een reliëf te creëren. Waar het werk is gemaakt, daar is bij kenners discussie over: Frankrijk? De Rijn- en/of Maasstreek? De Zuidelijke Nederlanden?
Centraal zien we een lege nis op een vierkante basis. Bovenaan loopt de baldakijn uit op een hoge, met traceerwerk opengewerkte toren. Aan weerszijden wordt de nis geflankeerd door twee volledige en twee halve zijluiken, bovenaan afgesloten met respectievelijk hele en halve puntvormige bogen. In gesloten toestand sluiten ze de nis af.
