bekijk op volledige grootte
sluiten
Pieter Pourbus kreeg in 1561 de vraag van het Brugse Vrije, de grootste en rijkste kasselrij van het Graafschap Vlaanderen, om een kaart te schilderen van haar hele territorium. De combinatie van de grote schaal (ca. 1:12.000), de monumentale afmeting (origineel 614 x 361 cm), de accuraatheid en vroege productiedatum (1561-1571) maakt dit een uniek cartografisch document dat zijn gelijke niet kent in Vlaanderen, en bij uitbreiding heel Noordwest-Europa.
De inhoud van de kaart geeft een uitzonderlijk gedetailleerde weergave van het laatmiddeleeuws kustlandschap voordat de Tachtigjarige Oorlog en moderne inpolderingen grote delen van dat landschap zouden veranderen. Het hele cultuurlandschap, met inbegrip van individuele huizen, sluizen, dijken, kastelen, poortgebouwen of grenspalen is zowel figuratief en topografisch correct, als op de juiste locatie afgebeeld. Hierdoor heeft de kaart ook een bijzondere waarde voor het collectieve geheugen.
Dr. Jan Trachet (Universiteit Gent) onderzocht de kaart diepgaand vanuit een landschaps-archeologisch en cartografisch perspectief. Uit zijn postdoctoraatsonderzoek bleek dat Pourbus niet alleen een getalenteerd schilder was, maar ook een kundig cartograaf. Pourbus is de eerste kaartmaker in Vlaanderen over wie we met zekerheid kunnen zeggen dat hij triangulatie heeft toegepast, een wiskundige methode voor cartografie die voor die periode erg vernieuwend was. Bovendien blijkt ook de topografische inhoud op de kaart na archeologische evaluatie erg minutieus afgebeeld en dus heel waardevol voor verder historisch onderzoek.
Omdat Pieter Pourbus vooral bekend is als kunstenaar van renaissanceschilderijen, toont deze geschilderde kaart aan dat cartografie in de zestiende eeuw niet gescheiden kan worden van beeldende kunsten. De renaissancistische drang naar topografisch realisme resulteerde in een wisselwerking tussen schilderkunst en cartografie. Pourbus' geschilderde kaart van het Brugse Vrije representeert dat raakvlak en toont de transitie die cartografie in het midden van de zestiende eeuw doormaakt: loodrecht en schuin perspectief wordt gecombineerd, topografische elementen worden zowel realistisch als symbolisch aangeduid, en artistieke elementen, zoals menselijke figuren, worden letterlijk en figuurlijk naar de rand van de kaart geduwd.
De originele kaart is slechts voor één vierde bewaard. Dat het origineel vier maal zo groot was, is bekend dankzij de exacte kopie die is gemaakt door Pieter II Claeissens (1597-1601) en effectief het volledige Brugse Vrije afbeeldt.
Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.
