Vue sur la plage et les baigneuses (ca. 1935) is een topwerk uit de collectie van Mu.ZEE. We zien vijf naakte vrouwen op het strand – of althans binnen de setting van een strand geplaatst. De horizon toont een verwarrende overgang van zee naar lucht, met sterk uitgewerkte wolkenpartijen, een picturaal kenmerk dat Jean Brusselmans sterk typeert.
Dit meesterlijke maar onafgewerkte doek wordt niet vermeld in de catalogue raisonné die in 1972 door mevr. G. Brys-Schatan werd samengesteld, maar het doek – met zijn 200 x 250 cm een groot formaat – is wel herkenbaar in een aantal atelierzichten genomen door Versteegen en Delevoy in 1947. De foto’s zouden het werk kunnen situeren in die periode, maar het is veel aannemelijker dat Brusselmans al veel vroeger deze onafgewerkte aanzet voor het doek deed, omdat Brusselmans namelijk ca. 1935 sterk op het thema van de naakten werkte. Het is dus interessant om dit kunstwerk naast een aantal andere realisaties uit dezelfde periode te plaatsen. Pas dan wordt duidelijk dat Vue sur la plage et les baigneuses een decoratieve synthese lijkt te zijn van een aantal naakten.
Het thema dat Brusselmans uitkiest dient immers slechts als een aanleiding om een compositie op te bouwen. Een directe vertaling van de werkelijkheid interesseert de kunstenaar niet. Hij laat zich leiden door een creatieve samenstelling van de picturale tekens die hij zich eigen heeft gemaakt. Die compositie laat hij ‘gekunsteld’ en collagegewijs samenkomen in het vlak. Hij ambieert geen symbiotisch totaalbeeld, maar behoudt de verschillende poses van de naakten als aparte entiteiten in het vlak. De meest uitgewerkte figuur centraal in beeld lijkt wel uit een ander canvas gesneden. We zien de vrouw immers tegen de achtergrond van een stukje bruin interieur op het strand staan. Het is een directe verwijzing naar Nues se coiffant (1925, Del. 194). Deze specifieke pose komt eveneens terug in Les Baigneuses (1934, Del. 365). Ook de formele gelijkenissen met het decoratief paneel voor de wereldtentoonstelling van 1935 zijn treffend. Brusselmans ontwierp dit paneel op uitnodiging van Victor Bourgeois en moest dienst doen als ontwerp voor een kapsalon in de centrale hal van Palais du Centenaire.
Vue sur la plage et les baigneuses lijkt als het ware te zijn ‘samengesteld’ tot een collage van oudere schetsen en doeken. Ondanks het feit dat we nooit zullen achterhalen hoe Jean Brusselmans dit schilderij zou hebben afgewerkt, lijkt de kunstenaar met dit werk de ambitie te formuleren een programmatische allegorie af te leveren die exemplarisch is voor zijn denken en kunnen.
Ontdek het vernieuwde Mu.ZEE, met een unieke collectie moderne en hedendaagse kunst in België, van 1880 tot vandaag. Volg Mu.ZEE via Facebook, Twitter, Instagram en TikTok.
Bronnen: