Met De intrige schilderde James Ensor een van de mooiste maskerades uit zijn oeuvre. Meestal verbergen maskers het ware gelaat van hun dragers. Bij Ensor werken ze net omgekeerd. Vanaf 1880 gebruikte de ‘peintre des masques’ deze vermommingen om de innerlijke kwaadaardigheid van zijn personages te onthullen in bizarre, groteske scènes. Sommige kunsthistorici zien in dit werk Ensors persoonlijke visie op het huwelijk. De bruid neemt de bruidegom beet. De arme man kan nergens meer heen.
Maskers zijn James Ensors handelsmerk. Vanaf 1880 duiken ze geregeld op in zijn schilderijen en tekeningen. Vaak dezelfde en soms zelfs in een identieke positie. Het gaat bijna altijd om carnavalsmaskers die zijn moeder in haar souvenirwinkeltje verkocht. Een aantal van deze maskers staan op oude foto’s van Ensor in zijn atelier. Mogelijk ensceneerde hij modellen aan de hand van maskers met kledingstukken.
Sommige maskers bleven bewaard. Ze bevinden zich in de verzameling van het Ensorhuis in Oostende en in privéverzamelingen. Ook het ‘levende’ skelet komt vaak terug: al dan niet met de zeis in de hand. Ensor verdiende daarmee zijn lokale bijnaam: 'Pietje de Dood'. In Les Ecrits de James Ensor schreef hij over zijn maskers: “Opgejaagd door navolgers heb ik mij teruggetrokken in het eenzame land van spotternij waar het masker heerst vol geweld, licht en schittering. Het masker zegt me: frisse tonen, een weelderig decor, brede onverwachte gebaren, felle uitdrukking, verrukkelijke turbulentie.”
Maskers boden James Ensor nieuwe expressieve mogelijkheden. Kijk maar naar de abrupte kleurovergangen in De intrige. Ook de agressieve contrasten van onvermengde kleuren vallen op. Ensor laat licht en kleur met elkaar versmelten. Die techniek leerde hij van de Franse impressionisten. Zij gebruikten zuivere kleuren op de witte grondlaag van het schilderdoek. Zonder de traditionele onderschildering, en met zo min mogelijk schaduwen.
Vandaag komen kunstkenners woorden te kort om Ensors werk te roemen. Ooit was het anders. Ensor bleef lange tijd onbegrepen en verkocht maar weinig. Pas na zijn veertigste kreeg hij erkenning. Duitse kunstenaars en critici merkten omstreeks 1900 zijn artistieke vernieuwingen op. Ook in België werd hij stilaan erkend als een van de pioniers van de moderne kunst. Het KMSKA bezit van James Ensor de grootste en belangrijkste collectie wereldwijd.
Lees meer over leven en werk van James Ensor op onze Ensorwebsite.
Op Arthub Ensor kan je de werken van Ensor uit de collecties van KMSKA, MSK Gent en Musea Brugge in detail bekijken.
Volg updates over het KMSKA via de website, Facebook, Instagram, LinkedIn en Twitter.
Your browser doesn't meet the minimum requirements to view this website. The browsers below are compatible. If you do not have one of these browsers, click on the icon to download the preferred browser.
