De vrouw aan tafel is Ensors zus Mitche. In een van de kamers van hun ouderlijke huis in Oostende geniet ze van het goede leven. Jarenlang breken kenners zich het hoofd over het tafereel. Wijst de lege stoel op een drama? Hebben de oesters een erotische connotatie? Alludeert Ensor naar een meisje dat verlangt naar diverse vormen van genot? Volgens Ensors vriend en promotor Emile Verhaeren niet. Die bestempelt het schilderij als een stilleven. Dat kan kloppen. Ensor noemt het aanvankelijk In het land van de kleuren. Een naam die past bij de herhaling, de variatie en het contrast van kleuren, en de manier waarop hij de verf nu eens soepel en dun uitstrijkt, dan weer zwaar op het doek metselt ...
Die kleuren die van het doek spatten! De oestereetster is een groot experiment. Dat typeert Ensor. Hij wil de vernieuwer van de Belgische kunst zijn. In de kranten leest hij over de impressionisten. Dat ze met licht spelen. Dat ze schaduwen creëren met kleuren. Hij wil ook zoiets doen. Maar hoe pakt hij dat aan? Hij heeft nog nooit een impressionistisch schilderij gezien. Hij combineert zijn vernieuwingsdrang met zijn academische scholing. Het resultaat is nieuw voor België: ‘le premier tableau vraiment clair’ volgens Verhaeren. Het eerste echt heldere schilderij. De oestereetster neigt naar impressionisme, maar is het niet helemaal. Het zit ergens tussenin. Het is Ensor.
Het doek beroert de gemoederen. Een jonge burgervrouw die zich ongegeneerd tegoed doet aan oesters en wijn? Eind negentiende eeuw is dat voor velen immoreel. De oestereetster is bestemd voor de driejaarlijkse tentoonstelling voor schone kunsten in Antwerpen van 1882. Maar het Antwerpse Salon weigert het te exposeren. De Brusselse kunstenaarsvereniging L’Essor volgt een jaar later hun voorbeeld. De musea voor schone kunsten in Luik en Brussel zien af van een aankoop. Ook vanwege het ‘ongepast’ grote formaat. Gigantische doeken zijn traditioneel voorbehouden voor belangwekkende personen of gebeurtenissen, niet voor een gewone burgervrouw.
Pas in 1886 stelt Ensor het doek voor het eerst tentoon: bij de Brusselse kunstenaarsvereniging Les XX, waar hij deel van uitmaakt. Het zijn ook zijn vrienden-kunstenaars die hem overtuigen om het werk te hernoemen. De oestereetster is geboren. In 1910 kopen de Luiks-Antwerpse verzamelaars Albin en Emma Lambotte het schilderij. Zij adoreren Ensor. In 1927 verkopen ze een groot deel van hun Ensor-collectie aan het KMSKA. Ook De oestereetster. Gelukkig maar. Vandaag wordt het doek algemeen als een meesterwerk beschouwd. Een mijlpaal van de moderne kunst, een deel van het collectieve geheugen van België.
Interesse in leven en werk van Ensor? Raadpleeg onze website jamesensor.vlaamsekunstcollectie.be. Op de Arthub Ensor kan je het werk van Ensor in hoge resolutie raadplegen en downloaden.
Volg updates over het KMSKA via de website, Facebook, Instagram, LinkedIn en Twitter.