Jacob Jordaens, Neptunus en Amphitrite, ca. 1648, Collectie Rubenshuis

Op dit werk is Neptunus, de god van de zee, te zien. In zijn rechterhand draagt hij een drietand. In zijn linkerhand houdt hij de teugels vast waarmee hij twee witte zeepaarden ment.

Neptunus staat op een schelpwagen die wordt ondersteund door een dolfijn. Links van hem is zijn vrouw Amphitrite te zien. Tussen beiden blaast een liefdesgodje op een schelphoorn. Op de voorgrond zijn Tritonen afgebeeld. Deze mythologische wezens zijn half man, half vis.

Aan de bovenkant van het werk zijn vier kinderkopjes zichtbaar die de winden blazen. De afdrijvende wolken en de regenboog wijzen er op dat de storm achter het gezelschap geluwd is. Neptunus bezat de macht om zowel de stormen op te roepen als om ze te bedwingen.

Dit monumentale werk is geschilderd door Jacob Jordaens (1593-1678). Het schilderij werd door hem gesigneerd en gedateerd op de rand van Neptunus’ schelp. De datering maakt duidelijk dat het werk ontstond in de jaren 40 van de zestiende eeuw, maar het laatste cijfer is onleesbaar geworden, wat een precieze datering moeilijk maakt. Stilistisch lijkt het werk eerder in de tweede helft te passen en deze datering zou ondersteund kunnen worden door de iconografie, die volgens Arnout Balis (2010) wel eens verband zou kunnen houden met de Vrede van Munster, ondertekend in 1648. Deze vrede op het einde van de Dertigjarige Oorlog liet scheepstrafiek naar de Verenigde Republiek der Nederlanden weer toe en dit kwam de Antwerpse economie ten goede.

Bij een recente restauratie kwamen significante pentimenti door Jordaens aan het daglicht. De vage triton die rechtop op zijn hoorn blaast toont aan dat de meester nog tijdens het schilderproces de compositie aan het overdenken was. Een tekening in de Albertina in Wenen, toegeschreven aan de studio van Jordaens, moet een opname na afwerking van het schilderij zijn aangezien deze een trouwe weergave van de finale compositie geeft, ook wel gekend als een ricordo. Opvallend is dat deze tekening de twee stroken aan de zijkant en de regenboog niet weergeeft. Mogelijk zijn deze kort na de afwerking en de ricordo toegevoegd.