Jean Brusselmans woonde in een bescheiden huisje in Dilbeek, samen met zijn vrouw en zoon. Hun huis stond volledig afgezonderd op een heuvel met een prachtig zicht op de omliggende omgeving. Vanuit het raam van zijn atelier zag hij dit landschap. Telkens opnieuw schilderde hij het rijtje huizen met de kleine lapjes akkers en de bossen in de verte. Links het grote, hoge, donkere bos. Rechts een mozaïek van kleinere bomen en struiken. Brusselmans deed dat in alle seizoenen, bij storm en bij helder weer. Eerst eerder schetsmatig, later meer uitgesproken en gestructureerd.
Armoede in Dilbeek
Het gezin Brusselmans leefde in grote armoede. Regelmatig stelde Brusselmans zijn werken tentoon. Maar verkopen deed hij niet. Uit noodzaak was de kunstenaar gedwongen om reclameborden te schilderen. Zijn vrouw verdiende wat bij met borduren en naaiwerk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kon het gezin de elektriciteitsrekening niet langer betalen. De stroom werd afgesneden. De vrouw van Brusselmans overleefde de koude en de ontberingen niet. Ze stierf in 1943.
Lente is een fris schilderij. Het is overgoten met een waaier aan groentinten onder een betoverende wolkenlucht. Centraal valt het grote, effen vlak van een zijmuur op. Het contrasteert sterk met de omgeving. Jean Brusselmans paste hier tal van schildertechnieken toe: uitstrijken met paletmes, ruw in de dikke verf kronkels trekken of schrapen, kleur op kleur en heftige borstelvegen. Hij gaf de onderdelen harde contouren en herleidde de realiteit tot geordende, haast geometrische patronen. Hij schiep niet zozeer ruimte of diepte, maar stapelde de elementen eerder op. Stuk voor stuk facetten die zijn werk typeren en origineel maken.
Brusselmans was vooral gefocust op zijn onmiddellijke omgeving: zijn huiskamer, zijn vrouw, het uitzicht op het Brabantse landschap vanuit zijn raam en de zee waar hij vaak naartoe ging. Nauwkeurig plande hij de vorm en de structuur van zijn landschapsschilderijen. Hij koos voor grote vlakken, duidelijke lijnen en felle kleuren in een evenwichtige compositie. Zonder overtollige details. Hij beeldde alleen de essentie uit. Zo herleidde hij de werkelijkheid tot geordende vlakken.
De landschappen die Brusselmans tijdens de jaren dertig schilderde, zijn bijna abstracte composities. Hij beschouwde de natuur als een wiskundig kunstwerk. Hoe radicaal hij zijn onderwerpen ook schematiseerde en abstract maakte, toch evolueerde hij nooit volledig naar de non-figuratieve kunst. Brusselmans’ kunstwerken bleven altijd een duidelijke band behouden met de werkelijkheid. Net als de kunstwerken van zijn grote voorbeeld Paul Cézanne.
Jean Brusselmans vertikte het om tot een specifieke stroming te behoren. Hij wilde zijn eigen ding doen en volhardde daarin. Dat leverde een eigenzinnig oeuvre op. Maar zijn fysieke afstand tot de kunstwereld – hij woonde in een afgelegen stadje – en zijn stugge kunstenaarsattitude stonden een groot succes in de weg. Hij bleef zijn leven lang schilderen onder de radar.
Volg updates over het KMSKA via de website, Facebook, Instagram, LinkedIn en Twitter.