Theodoor van Thulden

Theodoor van Thulden is een uit de Noordelijke Nederlanden ingeweken Antwerpse schilder, tekenaar en prentkunstenaar. Hij vervaardigt in hoofdzaak historiestukken en mythologische en door literatuur beïnvloede kunstwerken. De invloeden die hij opdoet in de Zuidelijke Nederlanden introduceert hij vervolgens in de Noordelijke Nederlanden. Hij is een getalenteerde en succesvolle kunstenaar en een van de beste decoratieve schilders van zijn tijd.

Van Thulden staat sterk onder de invloed van Peter Paul Rubens (1577-1640) wiens stijl hij kopieert en aan wie hij motieven ontleent. Niet zelden zijn de Rubensiaanse ontleningen stereotiep. Dat van Thulden in het atelier van Rubens werkt, is geen bewezen zaak. In het begin van zijn carrière is de kunstenaar door het maniërisme beïnvloed. Hij maakt onder meer etsen naar de werken van Francesco Primaticcio (1504-1570) en Nicolò dell'Abate (Circa 1509-1571) in Fontainebleau.

Van Thuldens kunst wordt eleganter en evolueert doorheen de tijd naar het classicisme. Niettegenstaande zijn succes - hij wordt zowel in 1639 als in 1640 tot deken van het Antwerpse Sint-Lucasgilde gekozen -, krijgt van Thulden financiële problemen. Tegen 1644 is hij terug in zijn geboortestad ‘s-Hertogenbosch. Pas in die late periode van zijn loopbaan zwakken de invloed van het maniërisme en van Rubens af, en vindt de kunstenaar een meer persoonlijk elan. Van Thulden verkent het portretgenre en maakt groepsportretten van families van aanzien. Op dit moment ontstaan ook politiek geladen allegorieën, onder andere voor het stadhuis van 's-Hertogenbosch. Ook kerken in de Zuidelijke Nederlanden kloppen bij hem aan voor altaarstukken.

9 augustus 1606

Theodoor van Thulden wordt in ‘s-Hertogenbosch geboren.

1621-22

In deze periode is van Thulden een leerling van portretschilder Abraham Blyenberch (Actief 1617-1623) in Antwerpen.

1626

Van Thulden verkrijgt het vrijmeesterschap in het Sint-Lucasgilde van Antwerpen.

1631-1633

De schilder verblijft in Parijs en schildert een serie van 19 doeken rond het leven van Sint-Johannes van Matha voor de kerk van de Trinitariërs. De serie is overgeleverd via de etsen in het boek Revelatio ordinis SSmae Trinitatis dat in 1633 in Parijs wordt uitgegeven.

Van Thulden kopieert de decoraties van Francesco Primaticcio en Nicolò dell'Abate in de Galerie d'Ulysse in Fontainbleau. De galerij wordt in de achttiende eeuw vernield, waardoor van Thuldens kopieerwerk een belangrijke bron is. De etsreeks Les Travaux d'Ulysse wordt in 1633 in Parijs uitgegeven.

24 juli 1635

Theodoor van Thulden trouwt met Maria van Balen. Maria is de dochter van schilder Hendrick van Balen I (1573-1632) en petekind van Peter Paul Rubens.

1635

Voor de Pompa Introitus Ferdinandi, het herinneringsboek van de Blijde Intrede van kardinaal-infant Ferdinand in Antwerpen in 1635, vervaardigt van Thulden gravures naar ontwerpen van Rubens. De gravures worden pas in 1642 uitgegeven. De schilderijen die hij voor deze gelegenheid maakt, gaan verloren.

1636

Van Thulden wordt ingeschreven als een burger van de stad Antwerpen.

1636-1638

Samen met andere kunstenaars werkt van Thulden, naar olieverfschetsen van Rubens, aan de mythologische decoratie van het jachtpaviljoen Torre de la Parada van Filips IV nabij Madrid. Hij schildert twee werken naar schetsen van Rubens.

1637-1640

Van Thulden is in deze periode werkzaam in Antwerpen.

1639 en 1640

In deze jaren wordt de kunstenaar verkozen tot deken van het Sint-Lucasgilde in Antwerpen.

Circa 1640

In de jaren 1640 maakt van Thulden voor zijn geboortestad 's-Hertogenbosch politieke allegorieën en werken van religieuze aard.

De financiële situatie van de kunstenaar oogt niet rooskleurig en verplicht hem om terug te keren naar 's-Hertogenbosch.

1644-1669

Van Thulden verblijft tot aan zijn dood in 's-Hertogenbosch.

1646

Van Thulden schildert Maagd van Holland en Gerechtigheid (Stadhuis, 's-Hertogenbosch) en Perseus en Andromeda (Musée des Beaux-Arts, Nancy).

1647

De Trinitariërs in Parijs doen opnieuw een beroep op van Thulden. Men vraagt hem drie doeken voor het hoogaltaar te schilderen. (Musée de Grenoble, Grenoble; Musée des Beaux-Arts, Angers; Notre-Dame-de-la-Couture, Le Mans)

1648-1651

Voor de Oranjezaal in Huis ten Bosch (omgeving van Den Haag) schildert van Thulden 6 grote allegorische verheerlijkingen van het Huis van Oranje. Hij is er aanwezig samen met Jacob Jordaens I (1593-1678) en andere kunstenaars uit Antwerpen.

1656-1663

Glaskunstenaar Jean de Labarre (1603-1668) krijgt van van Thulden kartons om drie grote glasvensters voor de Onze-Lieve-Vrouwekapel in de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel te vervaardigen.

Juni 1655

Van Thulden wordt de voogd van schilder Hendrick van Balen II (1623-1661).

12 juli 1669

Theodoor van Thulden sterft in 's-Hertogenbosch.

Tekst: Matthias Depoorter