Rogier van der Weyden

Van der Weyden behoort tot de grootste kunstenaars van de vijftiende eeuw. Nochtans kan er geen enkel schilderij met absolute zekerheid aan hem toegeschreven worden. Ook bestaat er geen eensgezindheid over de chronologie van zijn werken. In zijn Brussels atelier had van der Weyden hoogstwaarschijnlijk vele assistenten, wat de toeschrijving bemoeilijkt. Stilistisch leunt hij zeer dicht aan bij zijn leermeester, de Meester van Flémalle (Robert Campin), maar toch heeft zijn werk innoverende kwaliteiten die een enorme invloed hadden op andere schilders. Hij geeft zijn werken een emotionele intensiteit die de toeschouwer onmogelijk onberoerd kan laten. Verder ontwikkelt hij ook een nieuw repertoire van composities die hij vaak hergebruikte. Vele andere schilders, ook lang na zijn dood, namen dat repertoire over. Zijn meest invloedrijke werken zijn de Kruisafneming (Museo del Prado, Madrid), het Miraflores Altaarstuk (Staatliche Museen, Berlin) en De Kruisiging (El Escorial, Madrid).

Circa 1399/ 1400

Rogier van der Weyden wordt geboren als Rogier de le Pasture in Doornik

1423

Rogier van der Weyden wordt bij Robert Campin in de leer geplaatst. Ook Jacques Daret is er leerling. De twee voeren samen opdrachten uit in het atelier van hun meester. De relatie tussen Robert Campin, Rogier van der Weyden, en Jacques Daret is vermoedelijk meer van collaboratieve aard, dan die van leermeester en leerjongens.

1423 - 27

De vroegste werken, herkenbaar van van der Weydens hand, worden in deze periode gesitueerd.

1426

Rogiers vader Henry de le Pasture sterft. Op 18 maart 1426 wordt het huis verkocht aan Ernoul Caudiauwe, de man van van der Weydens zuster Jeanne. Zij blijven samen met de weduwe in het ouderlijk huis wonen.

Een document gedateerd op 17 november 1426 vermeldt "Maistre de le Pasture". Rogier van der Weyden moet dus al in Doornik de titel van meester hebben gevoerd.

Rogier van der Weyden huwt Liesbeth Goffaert.

1427

Van der Weyden ontvangt een geschenk van het stadsbestuur van Doornik, vermoedelijk vanwege de geboorte van zijn eerste kind.

Een document vermeldt de officiële registratie van van der Weyden als leerling bij Robert Campin.

Op 18 oktober is Jan van Eyck, toenmalig hofschilder van Filips de Goede, uitgenodigd door de schilders van Doornik ter gelegenheid van de Sint-Lucasdag. Waarschijnlijk is er op deze gelegenheid contact tussen beide schilders.

1428

Jan van Eyck bezoekt Doornik voor een tweede keer. De reden van zijn bezoek is onbekend.

1430

Filips De Goede huwt Isabella van Portugal en wordt erfgenaam van de hertogdommen van Brabant en Limburg die hij bij Bourgondië voegt.

Op 5 oktober wordt Filips de Goede in Leuven ingehuldigd als 28e hertog van Brabant. Op 8 oktober trekt de nieuwe hertog binnen in het paleis op de Coudenberg. Brussel wordt vanaf dan de administratieve hoofdstad van het Bourgondische rijk en de verblijfplaats van het hof.

1432

Op 30 juli wordt Campin verbannen wegens overspel. Zijn atelier wordt stopgezet. Op 1 augustus koopt van der Weyden het vrijmeesterschap aan en wordt zelfstandig.

Geboorte van van der Weydens tweede kind Margareta.

1432 - 35

Van der Weyden blijft actief in Doornik en werkt onder andere aan de verfraaiingswerken van de Sint-Margaretakerk.

1435

Op 21 oktober wordt van der Weyden vermeld in de Doornikste renteboeken als "demorant a Brouxielles".

Vanaf dit jaar is Rogier van der Weyden in dienst als schilder van de stad Brussel, een functie die speciaal voor hem gecreëerd is. In eerste instantie is hij aangenomen voor het uitvoeren van 4 gerechtigheidtaferelen voor de "Gulden Kamer" van het stadhuis.

Van der Weyden schildert de Kruisafneming (Museo del Prado, Madrid) in opdracht van het Leuvense schuttersgilde voor de kerk Onze-Lieve-Vrouw-van-Ginderbuiten.

1435 - 36

Van der Weyden schildert de Lucas-Madonna (Museum of Fine Arts, Boston) als altaarstuk voor een schilderscorporatie, vermoedelijk die van Brussel. Een 15e-eeuwse kopie van dit schilderij bevindt zich in het Groeningemuseum in Brugge.

1436

Een referentie in de stadsdocumenten benadrukt de eenmaligheid van het aanstellen van een stadsschilder: "na meester Roegiers doet gheenen anderen scilder aennemen en sal".

Tot de opdrachtgevers van Rogier van der Weyden behoren Filips de Goede en prominente leden van het hof zoals Nicolas Rolin en Jean Chevrot.

Van der Weyden schildert 1 van de officiële portretten van Filips de Goede. Twee kopieën van dit schilderij bevinden zich in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen en in het Groeningemuseum.

1439

Officiële aanvang van het eerste gerechtigheidstafereel voor het Brusselse stadhuis. (Legende van Trajanus en Herkenbald) Het tafereel droeg de Latijnse inscriptie "Rogerius (S)weidenus civis pinxit 1439". Het werk aan deze panelen loopt vermoedelijk tot circa 1450. De panelen werden in 1695 vernield in een brand ten gevolge van het bombardement van Brussel. Een wandtapijt gebaseerd op het schilderij van circa 1450 bevindt zich in het Historisches Museum in Bern.

1439-1450

Pieter en Jan, respectievelijk zijn derde en vierde kind, worden geboren.

1439 - 40

Van der Weyden wordt vermeld als polychromeur van een stenen gedenktafel van de hertogen en hertoginnen van Brabant en Gelre in de kerk van de minderbroeders in Brussel. Het betreft een opdracht van Filips De Goede.

1443 - 44

Van der Weyden koopt een huis op de hoek van de Magdalenastraat en het Cantersteen in Brussel. Schilders groeperen in die buurt hun ateliers.

1445

Vermoedelijk sterft Robert Campin op 26 april.

1445 - 48

Van der Weyden schildert de grote polyptiek Het Laatste Oordeel (Musée de l'Hôtel Dieu, Beaune) in opdracht van kanselier Nicolas Rolin. Het werk is bedoeld voor zijn in 1443 gestichte hospitaal in Beaune. Vermoedelijk wilde Rolin dat de polyptiek het Lam Gods van de Van Eycks, zowel in grootte als in rijkdom, overtrof.

1448

Van der Weyden verlucht Les Chroniques de Hainaut, een manuscript vanuit het Latijn naar het Frans vertaald door de schrijver Jean Wauquelin. De opdracht komt van Filips De Goede. Dit is het enige bekende werk van van der Weyden in tempera op perkament.

1449

Rogier van der Weyden wordt de "portrateur de stadt van Bruessele" genoemd, wat betekent dat hij tegelijk schilder en "taferelenmaker" is.

1450

Dit jaar wordt door Paus Nicolaas V tot Heilig Jaar uitgeroepen. Van der Weyden reist naar Rome. Facius (De viris illustribus, 1456) vermeldt dat bij het zien van de thans verdwenen fresco's van Gentile da Fabriano, Rogier van der Weyden hem prees als de beste schilder van Italië. Het bezoek van Rogier van der Weyden aan Italië moet een belangrijke gebeurtenis zijn geweest in artistieke kringen. Vermoedelijk wordt hij er met grote eer ontvangen en begeleid, en reist hij naar alle grote kunstcentra.

Op 15 augustus laat Lionello d'Este een betaling uitvoeren voor schilderijen die hij door Van der Weyden voor zijn studiolo liet maken.

Van der Weydens dochter Margareta sterft.

1453 - 55

Van der Weyden schildert het Sacramentsaltaar (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen) voor Jean Chevrot, bisschop van Doornik en een invloedrijk lid van het Bourgondische hof.

1455

Vermoedelijke aanvangsperiode van De Kruisiging (El Escorial, Madrid). Dit schilderij is een gift van de schilder aan het kartuizerklooster van Scheut. Het wordt in 1456 geleverd.

1455-1459

Van der Weyden werkt, in opdracht van de abt Jean Robert, onder andere aan een triptiek voor het hoofdaltaar van Saint-Aubert in Cambrai. De triptiek wordt in 1459 geleverd. Het werk is niet bewaard gebleven. In deze periode werkt hij ook als polychromeur van de beelden voor de graftombe van Johanna van Brabant.

1455 - 60

Vanaf de jaren '50 wordt van der Weyden ook befaamd als portrettist. Tussen 1455 en 1460 schildert hij het Portret van Philippe de Croy (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen). Philippe de Croy wordt in 1456 aangesteld als gouverneur van Henegouwen. Het portret is vermoedelijk het rechterluik van een diptiek en hoort bij Maria met kind (Henry E. Huntington Library and Art Gallery, California). In diezelfde periode schildert hij het Portret van Francesco d'Este (Metropolitan Museum of Art, New York), lid van het hof van Ferrara, en het portret van een ongeïdentificeerde vrouw (National Gallery of Art, Washington D.C.).

1461 - 64

In zijn Trattato d'Architettura noemt Antonio Averlino (Il Filarete) Rogier van der Weyden een van de meest bekwame, nog levende schilders die in aanmerking komen voor de decoratie van het ideale paleis van de vorst.

1462

Van der Weyden schildert het Portret van Karel De Stoute als 21-jarige. (Gemäldegalerie, Berlijn) Dit schilderij is vermoedelijk het enige portret dat door Karel De Stoute werd aanvaard.

1464

Op 8 juni sterft Rogier van der Weyden op ongeveer 64-jarige leeftijd. Hij wordt begraven in de kapel van Heilige Catharina in Sint-Goedele in Brussel.

1604

In zijn Schilder-Boeck beschrijft Carel van Mander Rogier Van der Weyden als een schilder die de schilderkunst optimaliseerde: "so in stellingen/ als ordineren/ met uytbeeldinghe der Menschlijcker inwendighe begheerten oft gheneghentheden".

Tekst: Vanessa Paumen