Gerard Seghers

Gerard Seghers is een Antwerpse schilder, kunstverzamelaar en -handelaar. Hij vervaardigt in hoofdzaak monumentale genrestukken, en grote religieuze en allegorische stukken in genrestijl met kenmerkend landschapsformaat. Seghers werkt in Italië en Spanje. Vanaf circa 1620 is zijn thuisbasis opnieuw Antwerpen. Seghers vervaardigt in die periode altaarstukken voor vele kerken in de Zuidelijke Nederlanden.

Volgens zeventiende-eeuwse bronnen is Seghers een leerling van Abraham Janssen (Circa 1575-1632). Het vroege werk van Seghers vertoont stilistische verbanden met het oeuvre van Janssen. Een andere bron (Houbraken) noemt hem dan weer een leerling van Hendrick van Balen I (1573-1632).

Op stilistisch en thematisch vlak is Seghers sterk verwant met het caravaggisme en met name het werk van Bartolomeo Manfredi (Ca. 1582-1622), een leerling van Caravaggio (1571-1610). In tegenstelling tot Caravaggio kiezen zijn adepten, ook Seghers, voor een meer geïdealiseerde behandeling. Een dramatisch contrasterend clair-obscur, de close-uptechniek en een overdreven expressie zijn kenmerken van zijn schilderkunst. Seghers gebruikt vaak figuren die als repoussoirs de contrasterende lichtbronnen (vaak kaarslicht) afschermen.

Na 1630 wordt het licht in zin werken gelijkmatiger verspreid en wordt de donkere achtergrond vervangen door architecturale motieven, wolken en landschapselementen. De realistische gezichtsuitdrukkingen worden classicistischer van aard. Zijn kunst wordt in het algemeen theatraler met meer kleurvarianten, conform de ontwikkelingen die door Rubens op dat moment ingeleid worden.

Maart 1591

Gerard Seghers wordt in Antwerpen geboren.

1603

Seghers wordt leerjongen.

1608

In Antwerpen verkrijgt Seghers het vrijmeesterschap in het Sint-Lucasgilde.

1611

De kunstenaar wordt lid van de Sodaliteit der Bejaarde Jongmans.

Voor 15 februari 1613

De schilder reist naar Italië. Men vermoedt dat hij er werk verricht voor de Antwerpse kunsthandelaars Goetkint. Seghers doet er de nodige ervaring als schilder op en zou er kopieën naar beroemde Italiaanse schilderijen maken.

Gerard Seghers is onder meer aanwezig in Napels en Rome. In Rome maakt hij kennis met de caravaggisten. Een van hen, Bartolomeo Manfredi (Ca. 1582-1622), is een invloed op zijn werk. Maar ook de aanwezige caravaggisten uit de Nederlanden blijkt hij te kennen. Kunstenaars zoals Gerard van Honthorst (1592-1656), Dirck van Baburen (1594-95-1624) en Jan Janssen (1590-Circa 1650), en misschien ook wel Hendrik ter Brugghen (1588-1629) en Theodoor Rombouts (1597-1637). Een door Caravaggio beïnvloed schilderij dat bijvoorbeeld in die periode ontstaat is Judith met het hoofd van Holofernes (Galleria Nazionale d'Arte Antica, Rome).

Na zijn passage in Italië trekt Seghers naar Spanje en werkt er naar eigen zeggen voor Filips III, koning van Spanje.

Circa 1620

Seghers keert rond 1620 terug naar Antwerpen. Hij zal er tot aan zijn dood blijven werken.

28 november 1621

De kunstenaar trouwt met Catharina Wouters. Het echtpaar krijgt elf kinderen. Wouters is de dochter van een rijke handelaar. Hierdoor maakt Gerard Seghers sociale promotie.

1624

Voor de jezuïeten van de Carolus-Borromeuskerk in Antwerpen vervaardigt Seghers De oprichting van het kruis.

1624 - 1627

Seghers betaalt zijn gildeverplichtingen niet, naar men aanneemt omdat hij niet in Antwerpen aanwezig is. Men vermoedt dat hij de schilder Gerard van Honthorst in Utrecht bezoekt. Beide mannen kennen elkaar naar alle waarschijnlijk uit hun periode in Rome. Er bestaan stilistische verbanden tussen beide oeuvres.

1630

Voor de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Brugge schildert Seghers De aanbidding der wijzen. Rubens' versie uit 1624 (Notre-Dame, Calais) doet dienst als voorbeeld.

Rond 1630

Seghers vervaardigt Heilige Theresia van Avila in extase (KMSKA, Antwerpen) en De geseling van Christus (Sint-Michielskerk, Gent).

Circa 1631

De schilder laat zijn oog vallen op een luxueus huis aan de Meir in Antwerpen. Het gaat de rijke kunstenaar voor de wind. Het is een feit dat ook blijkt uit het grote aantal leerlingen dat Seghers heeft.

1635

Seghers is een van de kunstenaars die meewerken aan de decoraties van de Blijde Intrede van kardinaal-infant Ferdinand (1609-1641) (Pompa Introitus Ferdinandi) in Antwerpen, naar ontwerpen van Rubens.

1636-1638

Samen met andere kunstenaars werkt Seghers, naar olieverfschetsen van Rubens, aan de mythologische decoraties van het jachtpaviljoen Torre de la Parada van Filips IV nabij Madrid.

1645

Seghers wordt deken van het Antwerpse Sint-Lucasgilde.

1649

De aanbidding van de herders ontstaat in dit jaar (Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet).

18 maart 1651

Gerard Seghers sterft en wordt begraven in de Sint-Michielskerk in Antwerpen.

Tekst: Matthias Depoorter