Venus frigida
Kunstenaar / maker
Peter Paul Rubens (schilder)Datering
1614Periode
17de eeuw
Een grijnzende sater, een volgeling van de wijngod Bacchus, tracht de verkleumde godin Venus uit haar onderkoelde toestand te laten ontwaken met behulp van een hoorn des overvloeds die is gevuld met korenaren, druiven en andere vruchten. Naast haar, op een koker met een ongebruikte voorraad pijlen, rilt de gevleugelde Amor van de kou. Venus hurkt, met haar rug voor…
Lees meer
Een grijnzende sater, een volgeling van de wijngod Bacchus, tracht de verkleumde godin Venus uit haar onderkoelde toestand te laten ontwaken met behulp van een hoorn des overvloeds die is gevuld met korenaren, druiven en andere vruchten. Naast haar, op een koker met een ongebruikte voorraad pijlen, rilt de gevleugelde Amor van de kou. Venus hurkt, met haar rug voor driekwart naar de toeschouwer. De godin neemt zo de pose aan van een beroemde Romeinse Venussculptuur uit de 1ste eeuw n.Chr., die Rubens tijdens zijn verblijf in Rome in het Palazzo Farnese had bewonderd (nu in Napels, Museo Archeologico Nazionale, inv.nr. 6297). Geletterde tijdgenoten herkenden in deze voorstelling een populair spreekwoord uit een komedie van de Romeinse toneelauteur Terentius (185-159 v.Chr.): ‘Sine Cerere et Baccho friget Venus’, of: ‘Zonder eten en drinken verkilt de liefde’.
Het paneel behoort tot een kleine groep van classicerende schilderijen die Rubens uitzonderlijk signeerde en 1613 en 1614 dateerde: Jupiter en Callisto (Kassel, Gemäldegalerie, inv.nr. GK86), Suzanna en de oude mannen (Stockholm, Nationalmuseum, inv.nr. 603), De vlucht naar Egypte (Kassel, Gemäldegalerie, inv.nr. GK87), De bewening van Christus (Wenen, KHM, inv.nr. 515) en Cupido snijdt zijn boog (München, Alte Pinakothek, inv.nr. 1304).
Dat het oorspronkelijke schilderij een bijna vierkant formaat had, wordt gedocumenteerd door een 17de-eeuwse kopie in West Wycombe Park, Buckinghamshire. Het kernstuk van 121 x 95 cm werd aan de linkerkant met twee planken uitgebreid, met een totale breedte van 69 cm. Bovenaan en rechts kwam een extra plank, van elk 20 cm breed. Dendrochronologisch onderzoek plaatst de kapdatum van het toegevoegde hout ten vroegste in 1640. De vergroting met het landschap dateert dus pas van na Rubens’ dood en is uitgevoerd door een vooralsnog onbekende schilder. We weten dat men in de 18de eeuw het onderwerp van dit schilderij nog verkeerdelijk identificeerde als ‘Jupiter die de Thebaanse koningsdochter Antiope in de gedaante van een sater besluipt’.
Lees minder
