Artus Quellinus I

Artus Quellinus I is een Antwerpse beeldhouwer. Hij stamt uit een kunstenaarsfamilie. Zijn vader, de beeldhouwer Erasmus Quellinus I (1584-1640), is zijn eerste leermeester. Artus is de broer van de schilder Erasmus Quellinus II (1607-1678) en de graveur Hubertus Quellinus (1619-1687). Artus I is de leermeester van zijn neef Artus Quellinus II.

Met name de invloed van het classicisme via François du Quesnoy (1597-1643), bij wie hij in Rome in de leer gaat, is van belang. Die invloed vertaalt zich in een strenge, classicistische monumentaliteit. Quellinus bestudeert ook zelf de antieken in Rome. De beeldhouwer wordt ook door het realisme van Johannes van Mildert (1588-1638) en Lucas Faydherbe (1617-1697) geïnspireerd.

Zeer belangrijk in zijn carrière is de prestigieuze opdracht om het decoratieve programma voor het nieuwe stadhuis op de Dam in Amsterdam (Koninklijk Paleis Amsterdam) te leiden. Het atelier in Antwerpen wordt tijdens zijn afwezigheid geleid door zijn schoonbroer Pieter Verbruggen I (1615-1686).

Portretbusten, zoals het geroemde Portret van Andries de Graeff, burgemeester van Amsterdam (Rijksmuseum, Amsterdam) en Luis de Benavides Carillo, markies van Caracena, landvoogd van de Spaanse Nederlanden (KMSKA, Antwerpen), zijn een specialiteit van Artus Quellinus I. De zogenaamde ongeposeerde pose, alsof de geportretteerde in een momentopname gecapteerd is, versterkt de levensechtheid. Het is een blijk van invloed uit Italië, met name die van Gianlorenzo Bernini (1598-1680). Quellinus is technisch bijzonder onderlegd, wat blijkt uit de hoge graad van realisme en de daaruit voortvloeiende psychologie van de geportretteerde.

Artus Quellinus I is zeer invloedrijk, vooral in de Noordelijke Nederlanden heeft hij de beeldhouwkunst blijvend beïnvloed. Quellinus wordt beschouwd als de grootste barokke beeldhouwer in de Zuidelijke Nederlanden. Joost van den Vondel (1587-1679) noemt de kunstenaar "Phidias-Quellyn", naar de legendarische oud-Griekse beeldhouwer uit de 5e eeuw voor Christus.

30 augustus 1609

Artus Quellinus I wordt in Antwerpen geboren.

Circa 1634

Quellinus is in deze periode in Rome aan het werk. Volgens Joachim von Sandrart is het zijn doel om er in de leer te gaan bij François du Quesnoy (1597-1643).

1634

Quellinus wordt door stadhouder prins Frederik Hendrik van Oranje (1584-1647) vergoed voor het maken van verschillende beeldhouwwerken, waaronder een Minerva voor het Huis Honselaarsdijk.

1636

De kunstenaar wordt in Rome gesignaleerd.

1639

In opdracht van Baltasar Moretus I (1574-1641) ontwerpt Quellinus het reliëf Labore et Constantia, het embleem van de Officiana Plantiniana (Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet, Antwerpen).

1640-1644

Quellinus vestigt zich in Antwerpen na een verblijf van vele jaren in Rome.

1 augustus 1640

Margriet Verdussen en Artus Quellinus I worden in de echt verbonden. De kunstenaar wordt vrijmeester in het Antwerpse Sint-Lucasgilde en neemt de Antwerpse studio van zijn vader Erasmus Quellinus I over.

1644

Voor de Antwerpse Sint-Pauluskerk vervaardigt Quellinus de Heilige Familie met de Heilige Anna.

Circa 1648

De kunstenaar is aanwezig in Amsterdam in functie van de bespreking van het contract voor werken in het nieuwe stadhuis op de Dam van architect Jacob van Campen (1596-1657).

1650-1664

Quellinus houdt zich op in Amsterdam en werkt er samen met zijn broer Erasmus Quellinus II. Hij heeft er 14 jaar lang de leiding over het decoratieve beeldhouwprogramma voor het nieuwe stadhuis op de Dam (Koninklijk Paleis Amsterdam) van architect Jacob van Campen (1595-1657). Quellinus maakt onder meer de monumentale frontons aan beide kanten van het stadhuis, met daarboven monumentale bronzen beelden. Hij verzorgt drie grote reliëfs met 4 rouwende en tegelijkertijd levendige kariatiden in de Vierschaar, of gerechtszaal en zorgt doorheen het gebouw voor de sculpturale decoratie. Onder zijn assistenten vinden we zijn neef Artus Quellinus II.

1656-1657

Voor de Sint-Carolus Borromeuskerk in Antwerpen maakt de kunstenaar Heilige Ignatius van Loyola en de Heilige Francis Xavier.

1658

Quellinus beeldhouwt een Heilige Petrus voor de Sint-Andrieskerk in Antwerpen. Het is een van zijn belangrijkste werken in de laatste periode van zijn loopbaan.

1661

De kunstenaar maakt een marmeren portretbuste voor Andries de Graeff (1611-1678), burgemeester van Amsterdam. (Rijksmuseum, Amsterdam) Dit kunstwerk wordt als een van de belangrijkste gebeeldhouwde portretten uit de barok in de Nederlanden beschouwd.

1664

Quellinus is terug in Antwerpen.

Voor Luis Francisco de Benavides Carillo (1608-1668), landvoogd van de Spaanse Nederlanden, sculpteert Quellinus een marmeren portretbuste. (KMSKA, Antwerpen)

1665

In dit jaar ontstaat de marmeren portretbuste van raadpensionaris Johan de Witt (1625-1672). Quellinus wordt hiervoor het hoge bedrag van 286 gulden betaald.

23 augustus 1668

Artus Quellinus I overlijdt in Antwerpen. Hij wordt samen met zijn vrouw Margriet Verdussen in de Minderbroederskerk in Antwerpen begraven.

(Tekst: Matthias Depoorter)