Rik Wouters, Rik met de ooglap, 1915, collectie KMSKA

In juni 1915 vestigde hij zich samen met zijn echtgenote Hélène (Nel) Duerinckx in Amsterdam. Rik was dan al enkele maanden weer aan het werk. Hij schilderde en correspondeerde met de Brusselse Galerie Giroux over de voorbereiding van een belangrijke solotentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam, begin 1916. Maar Rik kloeg al sinds 1912 van een hoofdpijn die hem het werken belette. Bij een pijnlijke behandeling tegen een ontsteking van zijn bovenkaaksbeen bleek dat hij kanker had. In de zomer van 1915 onderging Wouters een operatie die zijn gezicht zwaar verminkte. In april 1916 werd hij opnieuw in het ziekenhuis opgenomen. Nel en Rik hernieuwden toen hun huwelijk voor de kerk. Op 11 juli overleed hij, 33 jaar oud.

In haar ‘herinneringen’ beschrijft Nel de aanblik van haar man na de tweede ingrijpende operatie: "Zijn mooie blonde krullen, snor en wenkbrauwen zijn weggeschoren, een vuurrood litteken loopt van zijn slaap, onder het oog en langs de neus, tot in het midden van de gezwollen bovenlip. (…) De wangen zijn ingevallen en het oog weggezakt doordat zijn bovenste kaaksbeen weggesneden is." Nel vertelt ook hoe Rik twijfelt of hij nog wel met één oog zal kunnen werken. Zij overtuigt hem om zijn zelfportret te schilderen "opdat het ons later, na zijn genezing, zal herinneren aan onze beproevingen". Volgens Nel schilderde Rik zijn eigen spiegelbeeld in drie zittingen en "straalt het van levensvreugde". Inmiddels is het uiteraard onmogelijk om abstractie te maken van de tragische omstandigheden waarin een van Wouters’ laatste werken tot stand kwam. Hoe dan ook zien we in dit zelfportret dezelfde zoektocht naar eenvoud en monumentaliteit die kenmerkend is voor de schilderijen én sculpturen die Rik in 1914 realiseerde.

Verken de volledige collectie van het KMSKA op de website van het museum en volg het museum op Facebook, Instagram, YouTube, Pinterest, Tiktok en LinkedIn.